Όταν η οικονομία νοσεί, αυξάνεται η θνησιμότητα

26-12-2016

Λένε ότι όταν οι ΗΠΑ κρυολογούν, η Λατινική Αμερική παθαίνει πνευμονία. Τι γίνεται όμως στη Λατινική Αμερική, όταν οι ΗΠΑ κρεβατώνονται με πνευμονία; Ήδη, είναι ορατός ο κίνδυνος ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση αρχίζει να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία στη Λατινική Αμερική.

Σε προηγούμενες οικονομικές κρίσεις, μια συχνή αντίδραση πολλών κυβερνήσεων ήταν η περικοπή των δαπανών για την υγεία. Ωστόσο, οι περικοπές αυτές εξασθενούν το σύστημα υγείας και προσθέτουν μια κρίση υγείας που μπορεί να έχει ακόμη πιο μακροχρόνιες επιπτώσεις από ό,τι η οικονομική κρίση. Επομένως, το βασικό μήνυμα πρέπει να είναι ότι το χειρότερο που μπορεί να κάνει κανείς είναι να μειώσει τον προϋπολογισμό για την υγεία. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν στο να μειώσουν τις σπατάλες και να βελτιώσουν την αποδοτικότητα. Σε αυτές ακριβώς τις κρίσεις είναι που χρειαζόμαστε περισσότερα χρήματα για υγεία, αλλά και περισσότερη υγεία για χρήματα.

Η προηγούμενη εμπειρία έχει δείξει ότι οι περικοπές προϋπολογισμού είναι πολύ καταστροφικές για την υγεία των ατόμων και των πληθυσμών. Σε οικονομικά δύσκολους καιρούς, επιδημιολογικές μελέτες τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες δείχνουν αύξηση των ασθενειών και των θανάτων στις πιο ευαίσθητες ομάδες – τους φτωχούς, τους ηλικιωμένους και τα μικρά παιδιά. Σύμφωνα με μια προσεκτική ανάλυση του David Cutler του Πανεπιστημίου του Harvard, της Felicia Knaul του Μεξικανικού Ιδρύματος Υγείας και συνεργατών τους, εκτιμάται ότι 7.000 θάνατοι μικρών παιδιών και 20.000 θάνατοι ηλικιωμένων μπορούν να αποδοθούν στην οικονομική κρίση του 1995 στο Μεξικό. Μελέτες σε άλλες χώρες επίσης δείχνουν αύξηση των ποσοστών εμφάνισης αρκετών νόσων, καθώς και των αυτοκτονιών.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Η αυξημένη ανεργία οδηγεί σε απώλεια της ασφάλισης υγείας, με αποτέλεσμα οι άνεργοι να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν στα έξοδα για υγεία. Όταν τα εισοδήματα μειώνονται λόγω μιας οικονομικής κρίσης, οι άνθρωποι κόβουν ή μειώνουν την περίθαλψη, ιδίως τα φάρμακα και την πρόληψη, η οποία εσφαλμένα θεωρείται «προαιρετική». Έτσι, το αποτέλεσμα των οικονομικών κρίσεων είναι η δημιουργία πολλαπλών φαύλων κύκλων. Πρώτον, οι άνθρωποι αρρωσταίνουν περισσότερο και δεν μπορούν να δουλέψουν και αυτό τους κάνει φτωχότερους. Στη συνέχεια, οι δαπάνες για προβλήματα υγείας γίνονται «καταστροφικές», αυξάνοντας ακόμη περισσότερο την απώλεια εισοδήματος. Περισσότεροι άνθρωποι γίνονται φτωχοί και οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι. Συγχρόνως, οι κυβερνήσεις περικόπτουν τους προϋπολογισμούς υγείας, γεγονός που οδηγεί σε μειωμένη διαθεσιμότητα περίθαλψης.

Αν οι επιδημιολόγοι μπορούσαν να παρακολουθήσουν την πορεία συγκεκριμένων νόσων και ευαίσθητων ομάδων, θα έβλεπαν τις επιπτώσεις – ιδίως για τις νόσους που απαιτούν καθημερινή φροντίδα. Πώς αντιμετωπίζεις τον διαβήτη αν δεν μπορείς να πληρώσεις τη θεραπεία; Πώς ανιχνεύεις έγκαιρα τον καρκίνο του μαστού, σε πρώιμα στάδια, αν δεν μπορείς να πληρώσεις για μαστογραφία;  Πώς αποφεύγεις τη δια βίου αναπηρία σε ένα νεογέννητο αν η μητέρα δεν μπορεί να βρει κατάλληλες υπηρεσίες για ασφαλή εγκυμοσύνη και τοκετό; Ενώ οι επιπτώσεις μιας οικονομικής κρίσης μπορεί να είναι βραχύβιες, οι επιπτώσεις μια κρίσης στην υγεία θα συνεχίζονται και θα συνεχίζονται. Ο διαβητικός που μένει χωρίς θεραπεία μπορεί να τυφλωθεί ή να χάσει το πόδι του. Ο καρκίνος του μαστού που ανιχνεύεται σε πιο προχωρημένο στάδιο μπορεί να μη θεραπεύεται. Το παιδί που μένει ανάπηρο δεν μπορεί να ανακτήσει τις ικανότητες που έχασε. Αυτά όλα δημιουργούν τεράστιο κόστος, τόσο στα άτομα όσο και στο σύστημα υγείας.

Είναι καιρός να φανούμε τολμηροί και επινοητικοί και να κάνουμε καινοτομίες, όπως υπό όρους χρηματοδότηση για την προστασία των εισοδημάτων των φτωχών οικογενειών και προώθηση των μακροχρόνιων επενδύσεων στα παιδιά, μέσω προαγωγής της εκπαίδευσης και της υγείας. Μια άλλη πολιτική για να εξουδετερώσουμε τους κινδύνους για την υγεία από μια οικονομική κρίση είναι να εισαγάγουμε ασφάλιση υγείας για τους φτωχούς, όπως έγινε με το επιτυχημένο πρόγραμμα Seguro Popular (Λαϊκή Ασφάλιση Υγείας) στο Μεξικό. Ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος Paul Krugman είχε δίκιο όταν είπε «Η σημερινή κρίση δεν πρέπει να στείλει τα καινοτόμα προγράμματα για βελτίωση της περίθαλψης στο κρεματόριο».

Οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να αντιμετωπίσουν μια βραχυχρόνια οικονομική κρίση προκαλώντας μακροχρόνια καταστροφή της υγείας – μια καταστροφή από την οποία οι οικογένειες δεν θα μπορέσουν να αναρρώσουν, ακόμη και αν η οικονομία αναρρώσει.

Πηγή: www.newsweek.com (12/2008)

Julio Frenk

  • Πρώην Υπουργός Υγείας Μεξικού
  • Πρόεδρος του Carso Health Institute της Πόλης του Μεξικού
  • Πρύτανης της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Harvard από τον Ιανουάριο 2009