ΠΙΕΡ ΠΟΛ ΜΠΡΟΚΑ

Pierre Paul Broca
26-06-2021

Ο Πιερ Πολ Μπροκά (28 Ιουνίου 1824 – 9 Ιουλίου 1880) ήταν Γάλλος γενικός ιατρός, ανατόμος και ανθρωπολόγος. Είναι γνωστός για την έρευνά του στον μετωπιαίο λοβό του ανθρώπινου εγκεφάλου, όπου η περιοχή Broca ονομάσθηκε έτσι προς τιμή του. Σε αυτή εδράζεται το κινητικό κέντρο της ομιλίας, από όπου και ο όρος «αφασία Broca»: οι έρευνες του απεκάλυψαν ότι οι μετωπιαίοι λοβοί ασθενών που δεν μπορούσαν να μιλήσουν (αφασία) είχαν βλάβες στο αριστερό μέρος τους.

Αυτή ήταν η πρώτη ανατομική απόδειξη ενός εντοπισμού λειτουργίας κάπου μέσα στον εγκέφαλο, και για αυτό αποτελεί σταθμό στην ιστορία της νευρολογίας. Ο Μπροκά συνεισέφερε επίσης στην ανάπτυξη της φυσικής ανθρωπολογίας και την πρόοδο του κλάδου της ανθρωπομετρίας.

Ο Μπροκά γεννήθηκε στην κωμόπολη Σαιν-Φουά-λα Γκραντ (Sainte-Foy-la-Grande) της Γαλλίας, κοντά στο Μπορντώ και ήταν γιος του Ζαν Πιερ «Μπενζαμέν» Μπροκά, πρακτικού γιατρού, και της Ανέτ Τομά (Annette Thomas), μορφωμένης κόρης καλβινιστή Προτεστάντη ιεροκήρυκα. Ο Μπροκά πήγε σχολείο στη γενέτειρά του και εισάχθηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου των Παρισίων σε ηλικία 17 ετών, αποφοιτώντας στα 20 χρόνια του.

Κατόπιν άρχισε μια εκτεταμένη περίοδο πρακτικής εξασκήσεως σε νοσοκομεία, πρώτα για λίγο με τον ουρολόγο και δερματολόγο Φιλίπ Ρικόρντ (1800–1889) στο Hôpital du Midi, και μετά με τον ψυχίατρο και ανατόμο Φρανσουά Λερέ (François Leuret, 1797-1851) στο Bicêtre. Το 1845 ο Μπροκά άρχισε να μαθητεύει στον Πιερ Νικολά Ζερντύ (Pierre Nicolas Gerdy, 1797-1856), ικανότατο ανατόμο και χειρουργό, και δύο χρόνια αργότερα πήρε τη θέση του βοηθού του. Το 1848 έγινε prosector, δηλαδή προετοίμαζε και εκτελούσε τις τομές στα μαθήματα της ανατομίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου των Παρισίων. Το 1849 πήρε διδακτορικό στην ιατρική και το 1853 πέρασε τις εξετάσεις για καθηγητής και διορίσθηκε ως χειρουργός στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο. Εκλέχθηκε καθηγητής στην έδρα της Εξωτερικής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου των Παρισίων το 1867 και ένα έτος αργότερα καθηγητής της Κλινικής Χειρουργικής. Το ίδιο έτος (1868) εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Ιατρικής, ένα ισόβιο αξίωμα. Εργάσθηκε επίσης σε άλλα νοσοκομεία, όπως τα Hôpital St. Antoine, Πιτιέ-Σαλπετριέρ, Hôtel des Clinques και Hôpital Necker.

Ως ερευνητής, ο Μπροκά εντάχθηκε στην «Ανατομική Εταιρεία των Παρισίων» το 1847 και κατά την πρώτη εξαετία του εκεί υπήρξε το πλέον παραγωγικό μέλος της. Εκλέχθηκε γραμματέας της και το 1851 αντιπρόεδρός της. Εντάχθηκε επίσης στην Εταιρεία Βιολογίας, καθώς και στην Εταιρεία Χειρουργικής, της οποίας έγινε και πρόεδρος το 1865.

Παράλληλα με την ιατρική σταδιοδρομία του, ο Μπροκά ίδρυσε το 1848 έναν σύλλογο «ελευθέρως σκεπτομένων» που επιδοκίμαζαν τις νέες τότε θεωρίες του Δαρβίνου. Ο ίδιος είχε κάποτε σχολιάσει: «Θα προτιμούσα να είμαι ένας μεταμορφωμένος πίθηκος, παρά ένας εκφυλισμένος γιος του Αδάμ.» Αυτό τον έφερε σε μακρόχρονη σύγκρουση με το θρησκευτικό κατεστημένο, που τον θεώρησε ανατρεπτικό, υλιστή και «διαφθορέα της νεότητος».

Το 1857, μετά από πίεση του περιβάλλοντός του, και ιδίως της μητέρας του, ο Μπροκά πήρε ως σύζυγό του την Αντέλ Α. Λυγκόλ (Adele Augustine Lugol), γόνο οικογένειας Προτεσταντών και κόρη του εξέχοντος ιατρού Ζαν Γκυγιώμ Ωγκύστ Λυγκόλ. Απέκτησαν τρία τέκνα: πρώτα μία θυγατέρα, τη Ζαν Φρανσουάζ Πωλίν (1858-1935), και μετά δύο γιους, τον Μπενζαμέν Ωγκύστ (1859-1924) και τον Ελί Αντρέ (1863-1925). Το 1858 η μητέρα του Μπροκά πέθανε, οπότε ο πατέρας του ήρθε στο Παρίσι για να ζήσει με την οικογένεια του γιου του.