Η σκολίωση είναι ένα από τα πιο συχνά προβλήματα της νηπιακής και της παιδικής ηλικίας. Απειλεί κυρίως τους μαθητές σχολείου και από ιατρικής πλευράς περιγράφεται ως η πλάγια απόκλιση και ταυτόχρονη στροφή μιας σειράς σπονδύλων από τη μέση ανατομική θέση του φυσιολογικού σπονδυλικού άξονα. Η απόκλιση αυτή μπορεί να συμβεί ταυτόχρονα σε περισσότερα από ένα επίπεδα. Τα πιθανά επίπεδα απόκλισης των σπονδύλων στην σκολίωση περιλαμβάνουν το μετωπιαίο επίπεδο, το εγκάρσιο επίπεδο, το πρόσθιο και το οπίσθιο. Η σκολίωση εμφανίζεται συνήθως σε νήπια και παιδιά μέχρι 10 ετών, ενώ μπορεί να εκδηλωθεί και λίγο πιο καθυστερημένα, στα χρόνια της εφηβείας. Ανεξαρτήτως πάντως από την ηλικία εμφάνισής της σε ποσοστό 80% είναι ιδιοπαθής νόσος, δηλαδή τα αίτια της δεν είναι γνωστά. Η άρση βαριών αντικειμένων ούτως ή άλλως αντεδείκνυται γιατί ενοχοποιείται για την μετέπειτα πρόκληση της σκολίωσης. Εκτός από τα βάρη, τα πιθανά αίτια της σκολίωσης είναι νευρολογικής φύσης, οπότε σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για νευρομυική σκολίωση. Γι αυτό άλλωστε η σκολίωση είναι συχνότερη σε νήπια ή παιδιά που υποφέρουν από μυϊκή δυστροφία (σύνδρομο Ντουσέν), σαρκομυελία ή το σύνδρομο Sarko Nark Tooth. Άλλοτε η σκολίωση είναι συγγενής βλάβη και ξεκινά από την εμβρυϊκή ζωή (5%). Επίσης μπορεί να οφείλεται σε μεταβολικά νοσήματα (π.χ. ραχίτιδα) και σε φλεγμονές των οστών ή όγκους των οστών.
Πότε εμφανίζεται η σκολίωση
Η νηπιακή σκολίωση εκδηλώνεται συνήθως στην τρυφερή ηλικία των τριών ετών, ενώ η παιδική σκολίωση εκδηλώνεται από τα τρία έως τα δέκα έτη. Αν η σκολίωση είναι εφηβική, τότε εκδηλώνεται από τα δέκα έως τα δεκάξι έτη. Η νηπιακή σκολίωση είναι πιο συχνή σε αγόρια και μπορεί να συνυπάρχει με άλλες συγγενείς παθήσεις του οργανισμού (π.χ. συγγενές εξάρθρωμα του ισχίου). Η παιδική και η εφηβική σκολίωση προτιμά το «ασθενές» φύλο και μάλιστα στα κορίτσια συνήθως εκδηλώνεται με πιο βαριά μορφή από ό,τι στα αγόρια.
Πως γίνεται η διάγνωση της σκολίωσης
Η σκολίωση συνήθως γίνεται αντιληπτή από τους γονείς του παιδιού, από την παραμόρφωση του σκελετού. Το βασικό πρόβλημα στην διάγνωσή της είναι πως οι γονείς αντιλαμβάνονται την σκολίωση καθυστερημένα και χάνεται πολύτιμος χρόνος καθώς η νόσος δεν έχει άλλα συμπτώματα. Σε σπάνιες περιπτώσεις η σκολίωση μπορεί να συνοδεύεται από πόνο. Από ιατρικής πλευράς, η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται με κλινική εξέταση του παιδιού και συγκεκριμένα με την κάμψη του κορμού μπροστά, διατηρώντας τα γόνατα τεντωμένα, οπότε ο γιατρός μπορεί να διαπιστώσει αν υπάρχει απόκλιση και στροφή στους σπονδύλους. Εναλλακτικά, η σκολίωση μπορεί να διαγνωστεί και με την μέθοδο της τηλεμετρίας, όπου ο γιατρός μετρά την σπονδυλική στήλη, χρησιμοποιώντας ένα «ποντίκι» υπολογιστή.
Πως θεραπεύεται η σκολίωση
Η θεραπεία της σκολίωσης εξαρτάται από μια σειρά παραμέτρων. Κύριο ρόλο διαδραματίζουν ο τύπος της νόσου, τον τύπο της νόσου, ο βαθμός κύφωσης της σπονδυλικής στήλης, η θέση του κυρτώματος, την ταχύτητα επιδείνωσής του και τη δυσκαμψία του, δηλαδή το πόσο εύκολα ή δύσκολα επανέρχεται το κύρτωμα στην αρχική του θέση. (Σημείωση: Ο βαθμός του κυρτώματος και η βαρύτητα της σκολίωσης μετρούνται με την γωνία cobb).
Στους ασθενείς με σκολίωση γίνεται κάθε εξάμηνο επανεκτίμηση, ώστε η θεραπεία επιλογής να διαμορφώνεται ανάλογα με την εξέλιξη της νόσου. γίνεται ανά 6μηνο. Όταν η σκολίωση είναι υποστρέψιμη, δηλαδή όχι μεγάλης βαρύτητας η θεραπεία γίνεται με κορμικούς κηδεμόνες. Τα παιδιά με σκολίωση έως 10 ετών και με γωνία κυρτώματος της σπονδυλικής στήλης κάτω των 20ο δεν χρειάζονται άλλη αγωγή και φοράνε μόνο τους κηδεμόνες για τους πρώτους 6 μήνες, οπότε γίνεται επανεκτίμηση της κατάστασής τους.
Και στην εφηβική σκολίωση όμως, αν η γωνία κυρτώματος της σπονδυλικής στήλης είναι από 25-30ο, τότε το πρόβλημα θεραπεύεται με την χρήση κηδεμόνων. Το ερώτημα που διατυπώνουν πολλοί γονείς είναι πόσες ώρες πρέπει το παιδί με σκολίωση να φορά τον κηδεμόνα. Η απάντηση είναι πως αν και η αρχική τους ένδειξη είναι για χρήση από 22-24 ώρες το 24ωρο (δηλαδή όλη μέρα και όλη νύχτα), οι έρευνες που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα επιβεβαιώνουν ότι το όφελος είναι το ίδιο αν φορεθούν 12-16 ώρες, δηλαδή μόνο την ημέρα και όχι στον βραδινό ύπνο.
Σκολίωση βαριάς μορφής
Αν η σκολίωση είναι βαριάς μορφής, με κύφωση της σπονδυλικής στήλης 40-50ο τότε η θεραπεία της απαιτεί χειρουργική επέμβαση. Η συγκεκριμένη επέμβαση αποκαλείται οπίσθια σπονδυλοδεσία και δεν γίνεται προτού το παιδί φτάσει στην αρχή της εφηβείας, δηλαδή στην ηλικία των 10-12 ετών Νωρίτερα, γίνονται επεμβάσεις μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις αν το παιδί ταλαιπωρείται από έντονους πόνους. Σε γενικές γραμμές η χειρουργική επέμβαση διορθώνει το πρόβλημα της σκολίωσης και μόνο ένα μικρό ποσοστό ασθενών (5%) υποστρέφει. Ο χειρουργημένος ασθενής μπορεί να επιστρέψει στην φυσιολογική του ρουτίνα μετά από 3-4 εβδομάδες. Στην περίοδο της ανάρρωσης δεν επιτρέπεται στα παιδιά που έχουν υποβληθεί σε χειρουργείο για την σκολίωση να σηκώνει βάρη. Η άρση βαριών αντικειμένων δεν συνιστάται στα παιδιά και τους έφηβους ούτως ή άλλως γιατί ενοχοποιείται σαν βασικός ένοχος παράγοντας για την μετέπειτα πρόκληση της σκολίωσης.
Ποια σκολίωση φοβούνται οι γιατροί
Γενικά οι γιατροί φοβούνται στα κορίτσια την σκολίωση που εμφανίζεται πριν την έμμηνο ρύση. Κι αυτό γιατί στην περίπτωση της συγκεκριμένης νόσου ισχύει ότι όσο νωρίτερα εμφανιστεί, τόσο χειρότερη θα είναι η εξέλιξή της. Αν η σκολίωση ξεκινήσει μετά την «περίοδο» συνήθως δεν έχει κακή εξέλιξη και αντιμετωπίζεται πιο εύκολα με τους ειδικούς κορμικούς κηδεμόνες.
Η τελευταία τάση στους κηδεμόνες είναι οι δυναμικοί διορθωτικοί κηδεμόνες, που επιτρέπουν την ελεύθερη κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης, ενώ τη διορθώνουν. Η μεγάλη τους διαφορά σε σχέση με τους παραδοσιακούς κηδεμόνες είναι πως οι παραδοσιακοί λόγω της ακινησίας που επέφεραν οδηγούσαν στην αδράνεια και κατ επέκταση στη φθορά τους μύες και τις αρθρώσεις του κορμού.
Δημήτρης Κακλαμάνης:
- ορθοπαιδικός-χειρουργός.
