Τι είναι; Πρόκειται για μία πολύπλοκη πάθηση η οποία χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά μεγάλο αίσθημα κόπωσης χωρίς να συντρέχει κάποιος σαφής ιατρικός λόγος. Το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (ΣΧΚ) διαφέρει από την υπερκόπωση, καθώς το πρώτο δεν περνάει μετά από μία περίοδο ξεκούρασης όπως αντιθέτως συμβαίνει σε περιπτώσεις αυξημένης κούρασης λόγω των καθημερινών υποχρεώσεων.
Ποιά είναι τα συμπτώματα; Τα συμπτώματα δεν είναι ίδια για όλους τους ανθρώπους και πέραν της υπερβολικής κούρασης ένα άτομο μπορεί:
- Να αισθάνεται πόνο στους μύες & τις αρθρώσεις
- Να παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο
- Να εμφανίζει πρησμένους λεμφαδένες
- Να έχει έντονους πονοκεφάλους
- Να παρουσιάζει αδυναμία συγκέντρωσης & απομνημόνευσης
- Να αδυνατεί να ανταποκριθεί σε απλές καθημερινές λειτουργίες λόγω κούρασης
- Να αισθάνεται έντονη κόπωση μετά από σωματική, γνωστική ή συναισθηματική καταπόνηση
- Να αισθάνεται εξάντληση μετά από ορθοστασία
Τι το προκαλεί; Τα αίτια της πάθησης είναι μέχρι τις μέρες μας άγνωστα. Η εμφάνιση των συμπτωμάτων είναι ξαφνική και μπορεί να οφείλεται σε παράγοντες του νευρικού συστήματος, ιούς ή άλλες επιπλοκές στη λειτουργία του ανοσοποιητικού, ψυχολογικά ή και ορμονικά αίτια. Στους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του ΣΧΚ περιλαμβάνονται:
- Η ηλικία: εμφανίζεται κυρίως σε ηλικίες μεταξύ των 30 και 50 ετών.
- Το φύλο: αγγίζει κυρίως τις γυναίκες.
- Τα επίπεδα stress: η δυσκολία στη διαχείριση στρεσσογόνων καταστάσεων μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την εμφάνιση της νόσου.
Σε κάθε περίπτωση όμως, και παρά την ασάφεια που αφορά τα αίτια και τα κριτήρια διάγνωσης, το ΣΧΚ επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα των ασθενών οι οποίοι δυσκολεύονται να συμμετέχουν ακόμη και σε απλές δραστηριότητες όπως είναι το μαγείρεμα, μία βόλτα με φίλους, η απασχόληση με τα παιδιά τους κλπ. Καθώς δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για τη νόσο, παρά μόνο αντιμετώπιση των εξατομικευμένων συμπτωμάτων, είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας να χρησιμοποιούνται εναλλακτικές μορφές θεραπείας που βελτιώνουν σημαντικά τη ζωή των πασχόντων. Ανάμεσα στους τρόπους διαχείρισης της νόσου βρίσκονται η yoga και άλλες τεχνικές χαλάρωσης, η ρύθμιση του ύπνου, η ξεκούραση κ.α.
Η διατροφή αποτελεί προπύργιο ενός υγιεινού εναλλακτικού τρόπου ζωής. Μερικές συμβουλές τις οποίες πρέπει να γνωρίζουν όσοι πάσχουν, ή γνωρίζουν κάποιον που πάσχει, από ΣΧΚ είναι αυτές που ακολουθούν:
- Η ποικιλία είναι η μισή αρχοντιά στην περίπτωση της διατροφής σε άτομα με ΣΧΚ. Ποικιλία σημαίνει πως «τρώω» λίγο από όλα, δηλαδή φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά, θαλασσινά, κρέας, γαλακτοκομικά και καλά λιπαρά.
- Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίνεται στους υδατάνθρακες που βρίσκουμε στα φρούτα και στα δημητριακά ολικής άλεσης. Αυτοί ονομάζονται σύνθετοι υδατάνθρακες διότι απορροφώνται σταδιακά από τον οργανισμό και διατηρούν τα επίπεδα ενέργειας σε υψηλά επίπεδα για πολλές ώρες.
- Το αντίθετο συμβαίνει με τους απλούς υδατάνθρακες των γλυκών και του άσπρου ψωμιού, που απορροφώνται γρήγορα στο σώμα και ρίχνουν την ενέργειά μας απότομα, φαινόμενο γνωστό και ως «κρασάρισμα».
- Τα μικρά και συχνά γεύματα φαίνεται να βοηθούν, καθώς εφοδιάζουν συνεχώς το σώμα με δόσεις ενέργειας.
- Πολύ συχνά τα άτομα με ΣΧΚ εμφανίζουν συμπτώματα αλλεργιών, χωρίς στις περισσότερες περιπτώσεις αυτές να είναι αποδεδειγμένες. Δεν χρειάζεται να ακολουθείται συγκεκριμένη δίαιτα αποκλεισμού κάποιου τροφίμου, εάν δεν υπάρχει διάγνωση από ειδικό υγείας.
- Διαχειριστείτε τα συμπτώματα ανάλογα. Για παράδειγμα συχνό φαινόμενο είναι η εμφάνιση Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου, οπότε και θα χρειαστεί η καθοδήγηση κάποιου διαιτολόγου.
- Δώστε έμφαση στη διατήρηση του βάρους. Τόσο η απώλεια κιλών λόγω μειωμένης όρεξης, όσο και η αύξηση του βάρους λόγω καθιστικής ζωής έχουν εξίσου σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία.
- Η χρήση μίας πολυβιταμίνης για την κάλυψη διατροφικών κενών σε άτομα με ΣΧΚ θεωρείται απαραίτητη από τους ειδικούς. Μεμονωμένα συστατικά όπως το μαγνήσιο, η βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ο ψευδάργυρος, η τρυπτοφάνη, τα καλά ωμέγα 3 λιπαρά και το συνένζυμο Q10 συμβάλλουν στη μείωση των μυϊκών πόνων, στην αντοχή και στην ενέργεια.
Την περασμένη εβδομάδα το Διεθνές Ινστιτούτο Ιατρικής (Institute of Medicine) εξέδωσε νέες κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση των ασθενών με χρόνια κόπωση. Τέλος πρότεινε τη μετονομασία της ασθένειας από ΣΧΚ σε Ασθένεια Συστημικής Δυσανεξίας στην Κόπωση, εκφράζοντας έτσι πως η πάθηση μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία πολλών οργάνων του σώματος, υποβαθμίζοντας εν τέλει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Το ενδιαφέρον για την «άγνωστη» αυτή νόσο είναι αυξανόμενο καθώς υπολογίζεται πως το 84 έως 91% των ενδιαφερομένων δεν έχει καν διαγνωσθεί.
Ήβη Παπαϊωάννου, MS, RDN
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Institute Of Medicine. Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome (ME/CFS). Last accessed 26/2/2015.
http://www.iom.edu/~/media/Files/Report%20Files/2015/MECFS/MECFS_KeyFacts.pdf
2 Mayo Clinic. Diseases & Conditions. Chronic fatigue syndrome. Last accessed 26/2/2015.
http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-fatigue-syndrome/basics/treatment/con-20022009
3. National Institute of Health. Advancing the Research on Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome. Last accessed 26/2/2015.
https://prevention.nih.gov/programs-events/pathways-to-prevention/workshops/me-cfs
4. Trabal J, Leyes P, Fernández-Solá J, Forga M, Fernández-Huerta J. Patterns of food avoidance in chronic fatigue syndrome: is there a case for dietary recommendations? Nutr Hosp. 2012 Mar-Apr;27(2):659-62.
5. Werbach MR. Nutritional strategies for treating chronic fatigue syndrome. Altern Med Rev. 2000 Apr;5(2):93-108.
