Υπάρχει κάποιος τρόπος να χάσουμε βάρος χωρίς προσπάθεια; Υπάρχει κάποιο μαγικό χάπι που να μας αδυνατίζει; Ποια είναι η δίαιτα εκείνη που θα τρώμε ό,τι θέλουμε και θα αδυνατίζουμε; Γιατί κάποιοι άνθρωποι τρώνε ό,τι θέλουν και δεν παχαίνουν; Συχνές ερωτήσεις, σχεδόν ουτοπικές, όσων προσπαθούν να βρουν την μαγική φόρμουλα για να ελέγξουν το βάρος τους.
Η διατήρηση του βάρους εντός φυσιολογικών ορίων είναι προσπάθεια συνεχής, και όπως καταδεικνύει και ο μεγαλύτερος όγκος των μελετών είναι επί της ουσίας η ισορροπία μεταξύ των θερμίδων που προσλαμβάνουμε και των θερμίδων που καίμε. Παρότι όμως μπορούμε να μετρήσουμε με μεγάλη ακρίβεια πόσες θερμίδες τρώμε, δεν συμβαίνει το ίδιο και με εκείνες που καταναλώνουμε. Ο μεταβολισμός του κάθε ανθρώπου είναι μοναδικός και μόνο εκτιμήσεις μπορούν να γίνουν για το πόσο εντατικά αυτός δουλεύει.
Σε μία απέλπιδα προσπάθεια να βρουν το κλειδί στην αντιμετώπιση δύο χρόνιων νοσημάτων των καιρών μας, της παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2, οι επιστήμονες άρχισαν να μελετούν την επίδραση του καφέ λίπους στο σωματικό βάρος. Πριν δούμε όμως τη σημασία του καφέ λίπους, ας μιλήσουμε για το δίδυμο αδερφάκι του που είναι το άσπρο λίπος. Στην ουσία όταν φάμε μερικά παγωτά ή μπισκότα παραπάνω τότε αυτά αποθηκεύονται σε σημεία του σώματός μας όπως η κοιλιά και η μέση με τη μορφή άσπρου λίπους. Αντίθετα το καφέ λίπος δεν αποθηκεύει τις extra θερμίδες αλλά τις χρησιμοποιεί για να παράγει θερμότητα, δηλαδή τις καίει. Το καφέ λίπος είναι πολύ σημαντικό για την διατήρηση της θερμοκρασίας στα βρέφη, και μέχρι πρότινος οι επιστήμονες πίστευαν πως οι ενήλικες δεν διαθέτουν καθόλου από αυτό.
Το 2009 όμως ήρθαν τα πάνω κάτω όταν μία ομάδα επιστημόνων στο αμερικάνικό ερευνητικό κέντρο Joslin Diabetes Center, ανακάλυψαν πως το «υπερδραστήριο» καφέ λίπος υπάρχει και στους ενήλικες και συγκεκριμένα εντοπίζεται στο πίσω μέρος του λαιμού και γύρω από τις κλείδες. Η αποκάλυψη αυτή ήταν τεράστιας σημασίας και αμέσως άρχισε να μελετάται ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να αυξήσουμε το καφέ λίπος στο σώμα έτσι ώστε να καίμε περισσότερες θερμίδες. Οι υποθέσεις ήταν αρκετές με την επικρατέστερη μέχρι σήμερα να είναι η έκθεση του σώματός μας σε χαμηλές θερμοκρασίες. Αυτό φυσικά δεν μεταφράζεται στην σύσταση πως εάν τις κρύες μέρες του χειμώνα βάλετε το μαγιό σας και καθίσετε στο κρύο θα χάσετε βάρος!
Τον προηγούμενο μήνα δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα μίας μελέτης η οποία είδε πώς επηρεάζει η θερμοκρασία την λειτουργία του καφέ λίπους στο σώμα. Για να το πετύχουν αυτό οι ερευνητές «προσέλαβαν» 5 υγιή άτομα μεταξύ 19 και 23 ετών. Για 4 μήνες οι συμμετέχοντες ακολουθούσαν τις καθημερινές του συνήθειες και στις 8 το βράδυ επέστρεφαν στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο για να κοιμηθούν. Τον πρώτο μήνα η θερμοκρασία του δωματίου που κοιμόντουσαν ήταν στους 24ο C (φυσιολογική), τον δεύτερο μήνα στους 19ο C (χαμηλή), τον τρίτο μήνα στους 24ο C (για να εξισορροπηθεί όποια επίδραση της χαμηλής θερμοκρασίας) και τον τέταρτο μήνα στους 27ο C. Καθ’ όλη τη διάρκεια της έρευνας μετρούνταν διάφοροι παράγοντες του μεταβολισμού (ινσουλίνη, λεπτίνη, αδιπονεκτίνη, γλυκόζη, καφέ λίπος). Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά, καθώς μετά από ύπνο για 4 εβδομάδες στους 19ο C, οι συμμετέχοντες αύξησαν το καφέ λίπος και τη δραστηριότητα αυτού κατά 30-40%.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να τονίσουμε πως τα δεδομένα αυτά έχουν οφέλη τα οποία εκτείνονται πέρα την απώλεια βάρους, αγγίζοντας έννοιες όπως το μεταβολικό προφίλ και η πρόληψη του μεταβολικού συνδρόμου και του σακχαρώδους διαβήτη.
Τι μπορούμε όμως να συμπεράνουμε στην πράξη και πως μπορούμε να ωφεληθούμε στην καθημερινότητα από την ανακάλυψη αυτή; Το πιθανότερο είναι πως εάν χαμηλώσετε το θερμοστάτη στο γραφείο ή στο σπίτι τότε μπορεί να καίτε 50- 100 θερμίδες παραπάνω, δηλαδή περίπου όσο ένα μικρό μπισκότο. Για να συντελεστεί η αλλαγή αυτή χρειάζεται τουλάχιστον ένας μήνας. Και για να κλείσουμε όπως αρχίσαμε δεν υπάρχει μαγική φόρμουλα για την απώλεια βάρους, υπάρχουν μόνο μικρές αλλαγές τις οποίες μπορούμε να εφαρμόσουμε στην καθημερινότητά μας για έχουμε μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Θυμηθείτε εξάλλου πως οι πρόγονοί μας δεν ζούσαν σε ζεστά σπίτια, δεν είχαν αυτοκίνητα με θέρμανση και δεν εργάζονταν σε γραφεία όπου το χειμώνα μπορείς να φορέσεις ακόμα και κοντομάνικο από τη ζέστη!
Ήβη Παπαϊωάννου
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Πηγές:
1. Lee P1, Smith S1, Linderman J1, Courville AB2, Brychta RJ1, Dieckmann W3, Werner CD1, Chen KY1, Celi FS4. Temperature-acclimated brown adipose tissue modulates insulin sensitivity in humans. Diabetes. 2014 Jun 22. pii: DB_140513. [Epub ahead of print]
2. Joslin Diabetes Center. Turning Up the Heat on Brown Fat. Last accessed 20/7/2014.
http://www.joslin.org/diabetes-research/turning-up-the-heat-on-brown-fat.html
3. BU Today. Barbara Moran. The Brown Fat Death Spiral. Last accessed 20/7/2014.
http://www.bu.edu/today/2014/the-brown-fat-death-spiral/
