ΖΑΚ ΜΟΝΟ

Ο Ζακ Λυσιέν Μονό
08-02-2021

Ο Ζακ Λυσιέν Μονό (9 Φεβρουαρίου 1910 – 31 Μαΐου 1976) ήταν Γάλλος βιοχημικός που κέρδισε το Νόμπελ Ιατρικής το 1965 «για τις ανακαλύψεις τους σχετικώς με τον γενετικό έλεγχο της συνθέσεως των ενζύμων και των ιών».

Ο Μονό και οι συνεργάτες του μελέτησαν το οπερόνιο της λακτόζης του βακτηρίου E.coli.
Δημιούργησαν ένα πρότυπο για το πώς ελέγχονται με φυσικό τρόπο τα επίπεδα κάποιων πρωτεϊνών μέσα σε ένα κύτταρο. Αυτή η έρευνα έδωσε το πρώτο παράδειγμα ενός συστήματος για τη ρύθμιση της μεταγραφής.

Ο Μονό πρότεινε επίσης την ύπαρξη μορίων RNA που συνδέουν τις πληροφορίες που είναι κωδικοποιημένες στο DNA και στις πρωτεΐνες
Για τις συνεισφορές του αυτές, θεωρείται ευρύτατα ως ένας από τους θεμελιωτές της μοριακής βιολογίας. 

Επινόησε τον όρο diauxie για να σημειώσει τις δύο διακριτές αναπτυξιακές φάσεις βακτηριδίων που τρέφονται με δύο σάκχαρα. 

Το πειραματικό σύστημα που χρησιμοποίησε ο Μονό και οι συνεργάτες του ήταν ένα κοινό βακτήριο. Το E.coli. Αλλά ο βασικός ρυθμιστικός μηχανισμός που ανακάλυψαν είναι θεμελιώδης για την κυτταρική ρύθμιση όλων των οργανισμών. Η κρίσιμη ιδέα είναι ότι το E. coli δεν χρειάζεται να σπαταλά ενέργεια προκειμένου να παρασκευάζει αντίστοιχα ένζυμα εάν δεν υπάρχει ανάγκη να μεταβολίζει την λακτόζη. Ο τύπος της ρυθμίσεως αποκαλείται αρνητική ρύθμιση γονιδίων, καθώς το οπερόνιο αδρανοποείται από ένα πρωτεϊνικό σύμπλεγμα που αφαιρείται από την παρουσία λακτόζης.