To AIDS στον κόσμο πριν το 1981

26-11-2021

Μολονότι η προέλευση του HIV είναι ακόμη αντικείμενο συζήτησης, φαίνεται ότι σήμερα πλέον μπορούν να διατυπωθούν με σχετική βεβαιότητα ορισμένα στοιχεία για την ιστορική διαδρομή μιας νόσου που έμελλε να συνταράξει τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα – και όχι μόνο.

Όπως έχει ειπωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμός Υγεία, για το παγκόσμιο Πρόγραμμα κατά του AIDS 1987–1995: «Κάποια στιγμή στη δεκαετία του 1970, χωρίς να το γνωρίζει ο κόσμος, ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) έκανε την εμφάνισή του και άρχισε την αθόρυβη εξάπλωσή του, χωρίζοντας για πάντα τον 20ό αιώνα σε δύο εποχές – πριν και μετά το AIDS».

Είναι πια ευρέως αποδεκτό ότι ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) προήλθε από τον ιό της ανοσοανεπάρκειας του πιθήκου (SIV), ο οποίος μεταδόθηκε στον άνθρωπο μέσω του κυνηγιού ή της επεξεργασίας και πώλησης κρέατος πιθήκου, ενώ χρειάστηκε να μεσολαβήσουν αρκετές μεταλλάξεις στο πέρασμα του χρόνου μέχρι ο ιός να προσαρμοστεί στο ανθρώπινο είδος και να εξαπλωθεί.

Οι μελετητές πιστεύουν ότι ο ιός πρωτοεμφανίστηκε στο πρώην Βελγικό Κονγκό κατά τη δεκαετία του 1920, αλλά ιστορικά θεωρείται ότι ο πρώτος θάνατος από AIDS σημειώθηκε το 1959.

1959

Ο πρώτος επιβεβαιωμένος θάνατος από AIDS, σύμφωνα με μία εκ των υστέρων ανάλυση κατεψυγμένων δειγμάτων αίματος το 1986, η οποία ταυτοποίησε άγνωστο Αφρικανό που ζούσε στο Κονγκό ως φορέα του HIV. Πιθανότατα δεν ήταν το πρώτο θύμα του ιού, όμως είναι το παλαιότερο που έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα.

Δεκαετία ’60

Καταγράφονται σποραδικά περιστατικά σε διάφορες χώρες τα οποία υσχετίσθηκαν με τον HIV σε μεταγενέστερο χρόνο. Το πρώην Βελγικό Κονγκό όμως συνέχισε να «πρωταγωνιστεί». Η δεύτερη αποδεδειγμένη περίπτωση μόλυνσης με τον ιό προήλθε επίσης από εκ των υστέρων εξέταση δείγματος λεμφαδένων ενήλικης γυναίκας από την Κινσάσα. Το ενδιαφέρον εδώ ήταν ότι όταν το γονιδίωμα του συγκεκριμένου δείγματος συγκρίθηκε με το δείγμα του 1959, αποδείχθηκε κατά 12% διαφορετικό – αυτό υποδεικνύει, κατά τους ειδικούς, ότι ο HIV υπήρχε και μεταλλασσόταν στον άνθρωπο για μερικές δεκαετίες.

1969

O Robert Rayford, ένας 16χρονος από το Μισούρι, θωρείται το πρώτο περιστατικό HIV/AIDS στις ΗΠΑ και ευρύτερα στη βορειοαμερικανική ήπειρο. Φεύγει από τη ζωή το 1969 έχοντας εμφανίσει συμπτώματα συσχετιζόμενα με το AIDS. Την εποχή αυτή οι γιατροί δεν γνωρίζουν τίποτε για τον ιό και δεν μπορούν να διαγνώσουν τη μυστηριώδη νόσο. Διαπιστώνουν ότι το αγόρι έχει χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων και δερματικές αλλοιώσεις που σχετίζονταν με το σάρκωμα Kaposi. Αυτές οι καταγραφές σε συνδυασμό με δείγματα αίματος και ιστού που ελήφθησαν τότε, επέτρεψαν τη διάγνωση σχεδόν δύο δεκαετίες μετά τον θάνατό του, που επήλθε από πνευμονία.

Δεκαετία ’70

Τα διαθέσιμα στοιχεία αναδρομικής εξέτασης δειγμάτων αίματος και ιστών υποδεικνύουν την ύπαρξη του ιού σε σειρά αφρικανικών χωρών: Μπουρούντι, Ρουάντα, Τσαντ, Ουγκάντα. Τα ιατρικά αρχεία από άλλες αφρικανικές χώρες δείχνουν για τη δεκαετία του 1970 σημαντική αύξηση αυτών που σήμερα αναγνωρίζουμε ως ευκαιριακές λοιμώξεις και ασθένειες σχετιζόμενες με το AIDS.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι μετά την Κινσάσα και τις γύρω περιοχές, ο HIV… μετακινείται στην ανατολική Αφρική, πιθανότατα «ακολουθώντας» τις εμπορικές οδούς του Κονγκό. Πλήθος περιστατικών με σάρκωμα Kaposi θεωρείται ότι ενδεχομένως υποδηλώνουν παρουσία του ιού στην Ουγκάντα, ενώ ως πρώτο –αναδρομικά επιβεβαιωμένο– περιστατικό στη Ρουάντα αναφέρεται έγκυος γυναίκα και η οικογένειά της το 1977.

Μεταγενέστερη ανάλυση δειγμάτων αίματος στο Μπουρούντι δείχνει ότι μέχρι τα τέλη της δεκαετίας ο HIV έχει φτάσει σε επιδημικό επίπεδο – τα αμέσως επόμενα χρόνια η χώρα θα δει αύξηση των ευκαιριακών λοιμώξεων που σήμερα συσχετίζονται με το AIDS. Στη διάρκεια της δεκαετίας 1970, πλήθος περιστατικών, που εξετάσθηκαν αναδρομικά, υποδεικνύει την εξάπλωση του ιού επίσης στον Καναδά, στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία. Ταυτόχρονα, ο HIV αρχίζει να χτυπά αιμορροφιλικούς ασθενείς, οι οποίοι λόγω της αιμορραγικής διαταραχής υποχρεούνται να λαμβάνουν ενδοφλέβια παράγοντες πήξης του αίματος, προερχόμενους από χιλιάδες δότες. Ο Παράγοντας VIII εγκρίθηκε για χρήση στις ΗΠΑ τον Σεπτέμβριο 1978. Το 1979 ένας 18χρονος αιμορροφιλικός αναπτύσσει γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια, έχοντας λάβει Παράγοντα VIII αρκετές φορές στη διάρκεια του 1978 και 1979. Θεωρείται ότι είναι ο πρώτος αιμορροφιλικός που «χτυπήθηκε» από τον –άγνωστο ακόμη τότε– ιό.

1980

Μέχρι το 1980, τα στοιχεία που διαθέτουμε δείχνουν ότι ο ιός είναι παρών και έχει ήδη εξαπλωθεί στην Αφρική, στη Β. Αμερική, στη Ν. Αμερική, στην Ευρώπη και στην Αυστραλία. Άγνωστος, αόρατος, χωρίς κανέναν τρόπο ελέγχου, εκτιμάται ότι έχει ήδη μολύνει έως και 300.000 ανθρώπους εκείνη την εποχή.

 

Δείτε ακόμη

«40 χρόνια μετά [1981-2021] AIDS. Η ιστορία»

Θάνος Πλεύρης: 40 χρόνια μετά [1981-2021] AIDS. Η ιστορία.

Κώστας Μπακογιάννης. 40 χρόνια μετά [1981-2021] AIDS. Η ιστορία.

Μάριος Κ. Λαζανάς: Μια μακρά και γενναία πορεία που συνεχίζεται.

Νίκος Δέδες: Προσπάθεια ορατότητας και καταγραφής

Μάνος Σιφονιός: Εισαγωγή σε 40 χρόνια ιστορίας

Θεωρίες για τον HIV και το AIDS