Η νόσος που έχει μολύνει 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως

Η ιστορία των εμβολίων από τον 18ο αιώνα έως σήμερα

Ποια είναι η τρίτη θανατηφόρα ασθένεια μετά το AIDS και τη φυματίωση;

Ο Ιατρός Νίκος Περσιάνης ξεδιπλώνει την ιστορία των εμβολίων και τις μεγάλες επιδημίες που συνέβαλαν στην ανάπτυξή τους.

Ηπατίτιδα Β

Η πρώτη επιδημία ηπατίτιδας αναφέρεται από τον Lurman το 1883.

Κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας ευλογιάς στη Βρέμη της Γερμανίας το 1883, οι εργοδότες εμβολίασαν 1.289 εργάτες των ναυπηγείων με λέμφο από φυσαλίδες πασχόντων με ευλογιά.

Μετά από εβδομάδες ή και μήνες, 191 εργάτες παρουσίασαν ίκτερο και διαγνώσθηκαν ότι πάσχουν από ηπατίτιδα (serum hepatitis).

Προφανώς πολλά άτομα που έπασχαν από ευλογιά ήταν φορείς της ηπατίτιδας. Παρόμοια περιστατικά συνέβησαν και το 1909 μετά την εισαγωγή των υποδερμικών βελόνων για τη θεραπεία της σύφιλης.

Το 1965 ο Αμερικάνος ιατρός και φυσικός Baruch Blumberg (Nobel Ιατρικής 1976) ανακάλυψε το αυστραλιανό αντιγόνο (HBs Ag).

Το 1967 διαπιστώθηκε από τον Krugman ότι υπάρχουν τουλάχιστον δύο τύποι ηπατίτιδας.

Παρ’ όλο που, από το 1947 υπήρχε υποψία ότι η ηπατίτιδα οφείλεται σε ιό, η ανακάλυψή του έγινε από τον Άγγλο D.S. Dane μόλις το 1970 χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.

Το 1971 άρχισε η συστηματική εξέταση του αίματος των δοτών από τις τράπεζες αίματος για αυστραλιανό αντιγόνο. Σαν αποτέλεσμα ήταν η μείωση του αριθμού των μολύνσεων από μετάγγιση κατά 25%.

Υπολογίζεται ότι 2 δισεκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο έχουν μολυνθεί με ηπατίτιδα Β εκ των οποίων 350 εκατομμύρια είναι χρόνιοι φορείς.

Θεωρείται ότι η ηπατίτιδα είναι η τρίτη θανατηφόρα ασθένεια μετά το AIDS και τη φυματίωση με 1½ εκατομμύρια θανάτους το χρόνο.

Οι χρόνιοι φορείς μπορεί να αναπτύξουν κίρρωση του ήπατος ή ηπατοκυτταρικό καρκίνο.

Η νόσος ενδημεί κυρίως στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.

Εμβόλιο κατά της Ηπατίτιδας Β

Με την απομόνωση του ιού το 1970 άρχισε και η προσπάθεια παρασκευής του εμβολίου. Το πρώτο εμβόλιο εναντίον της ηπατίτιδας Β παρασκευάστηκε και εγκρίθηκε από την FDA το 1981 και κυκλοφόρησε το 1982. (Heptavax). Περιείχε ιούς (αντιγόνα) από πλάσμα φορέων ηπατίτιδας Β, οι οποίοι αδρανοποιήθηκαν με φορμαλδεΰδη.

Θεωρείται το πρώτο αντικαρκινικό εμβόλιο. Είχε δύο μειονεκτήματα. Αμφισβητήθηκε η ασφάλειά του και ήταν πολύ ακριβό.

Το 1990 η σταμάτησε η παραγωγή του. Το 1986 αντικαταστήθηκε με το νέο εμβόλιο που παρασκευάστηκε από το αντιγόνο επιφανείας S του DNA.

Το εμβόλιο αυτό είναι ασφαλές, φθηνό και χρησιμοποιείται είτε μόνο του, είτε σε συνδυασμό με άλλα εμβόλια (πενταπλό, εξαπλό). Το 1996 κυκλοφόρησε ο συνδυασμός της ηπατίτιδας Β και του Αιμόφιλου Β (Comvax). Σε ορισμένες χώρες κυκλοφορεί το Twinrix (2001) που είναι συνδυασμός της ηπατίτιδας Β και ηπατίτιδας Α.

Από το 2000 καταργήθηκε η αναμνηστική δόση, εκτός από τις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Σήμερα κυκλοφορούν τα εμβόλια Engerix, Recombivax HB, HB-Vax, Gen Hevac, Hepavax Gene, Bio Hep B και Hepacare.

Σε ορισμένες χώρες κυκλοφορεί επίσης το Exrastregth HB, εμβόλιο που προορίζεται για άτομα άνω των 15 ετών, που δεν ανταποκρίνονται στο κανονικό εμβόλιο της Ηπατίτιδας, κυρίως όμως για άτομα τα οποία πάσχουν από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και υποβάλλονται ή θα υποβληθούν σε αιμοδιάλυση.

Μπορεί επίσης να χορηγηθεί ως αναμνηστική δόση σε άτομα που έχουν συμπληρώσει όλες τις δόσεις με το κανονικό εμβόλιο αλλά χρειάζονται μεγαλύτερη κάλυψη.

Το εμβόλιο αυτό περιέχει το ανοσοενισχυτικό ASO4 και εγκρίθηκε από την EMA (European Medicines Agency) τον Φεβρουάριο του 2005 με το όνομα Fendrix.

Πηγή: Σύντομη Ιστορία των Εμβολίων, Δρ Νίκος Περσιάνης, Παιδίατρος, Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου,  www.child.org.cy