Η νόσος που ήταν γνωστή από την εποχή του Ιπποκράτη

Η ιστορία των εμβολίων από τον 18ο αιώνα έως σήμερα

Ποια νόσος χρονολογείται από αρχαιοτάτων χρόνων και προκαλεί ακόμη επιδημίες;

Ο Ιατρός Νίκος Περσιάνης ξεδιπλώνει την ιστορία των εμβολίων και τις μεγάλες επιδημίες που συνέβαλαν στην ανάπτυξή τους.

Μηνιγγίτιδα

Μερικοί πιστεύουν ότι η μηνιγγίτιδα ήταν γνωστή από την εποχή του Ιπποκράτη, αλλά τα συμπτώματά της περιγράφηκαν για πρώτη φορά κατά την Αναγέννηση από τον Πέρση ιατρό Avicenna και το 1805 από τον Ελβετό ιατρό Vieusseux κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας στη Γενεύη.

Τα επόμενα χρόνια συνέβησαν πολλές επιδημίες στην Ευρώπη και την Αμερική και το 1840 αναφέρεται η πρώτη επιδημία στην Αφρική.

Το 1887 απομονώνεται από τον Αυστριακό Anton Weichselbaum, το μικρόβιο που προκαλεί τη μηνιγγίτιδα, σε εγκεφαλονωτιαίο υγρό ασθενών (Neisseria meningitides).

Την πρώτη δεκαετία του 1900 τα 80%-90% των ασθενών πέθαιναν από τη νόσο.

Από τις αρχές του 20ου αιώνα άρχισε από τους Jochmann στη Γερμανία και Flexner στις ΗΠΑ, η χορήγηση στους ασθενείς ορού από άλογα που είχαν εμβολιασθεί προηγουμένως εναντίον της μηνιγγίτιδας.

Μετά το 1944 άρχισε επίσης και η χορήγηση της πενικιλίνης. Και τα δύο συνέβαλαν στη μείωση της θνησιμότητας στο 30%. Η θνησιμότητα σήμερα ανεξάρτητα από τη θεραπεία είναι 9-12% για τη μηνιγγίτιδα και 40% για τη σηψαιμία.

Η συχνότητα στις δυτικές χώρες τα τελευταία 30 χρόνια είναι 3 κρούσματα για κάθε 100.000 άτομα, ενώ σε αφρικανικές και ασιατικές χώρες προκαλούνται ακόμα επιδημίες με χιλιάδες θανάτους (Βιετνάμ 1977, Κίνα 1979, Σαουδική  Αραβία 1987, Υεμένη 1988).

Η πιο πρόσφατη επιδημία συνέβη σε υποσαχάριες χώρες (από την Αιθιοπία ανατολικά μέχρι τη Σενεγάλη δυτικά) το 1996-97 με 250.000 κρούσματα και 25.000 θανάτους.

Το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα και σήμερα στις περιοχές αυτές. Το 2009 υπήρχαν πάνω από 80.000 κρούσματα με 4.000 θανάτους.

Ο συνολικός αριθμός των θανάτων από μηνιγγίτιδα στην Αφρική το 2009 ήταν 88.199.

Επί του παρόντος έχουν απομονωθεί 13 ορότυποι χωρισμένοι σε 6 ομάδες, τις A, B, C, Y, W135 και X. Στην Ευρώπη και τις δυτικές χώρες οι πιο συχνοί ορότυποι είναι οι B και C, ενώ στην Ασία και Αφρική ο Α και C (85%).

Στην Αμερική ο ορότυπος Y αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια και έφτασε μέχρι και το 33%. Αύξηση του ιδίου ορότυπου παρουσιάστηκε επίσης στη Φιλανδία και το Ισραήλ. Η συχνότητα του W135 υπολογίζεται στο 4%.

Η ομάδα X εμφανίζεται στην βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Αυστραλία και τη δυτική Αφρική.

Εμβόλιο κατά της Μηνιγγίτιδας

Το πρώτο πολυσακχαριδικό εμβόλιο εναντίον της μηνιγγίτιδας παρ’ όλο που παρασκευάστηκε πολύ πιο πριν, εγκρίθηκε το 1978 στις Η.Π.Α και περιέχει τους ορότυπους A+C. Δεν έχει αντισωματική ανταπόκριση σε παιδιά κάτω των 2 ετών.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 παρασκευάστηκε και το 1981 εγκρίθηκε από την FDA το πολυδύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο εναντίον των ομάδων Α, C, Y και W-135 (MPSV4-Menomune) για τις ηλικίες 2-55 χρονών.

Χορηγείται σε ομάδες υψηλού κινδύνου και σε περίπτωση επιδημίας, και επαναλαμβάνεται κάθε 3 με 5 χρόνια.

Τα πρώτα συνδεδεμένα με πρωτεΐνη εμβόλια κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου C κυκλοφόρησαν το 1999. Στην Κύπρο κυκλοφόρησαν το 2001. Υπάρχουν 3 εμβόλια συνδεδεμένα με πρωτεΐνη.

1. Το Meningitec C, εγκρίθηκε το Δεκέμβριο του 2003, είναι ολιγασακχαριδικό συνδεδεμένο με την πρωτεΐνη CRM 197 της διφθερίτιδας.
2. To NeisVac C, είναι ολιγοσακχαριδικό συνδεδεμένο με την πρωτεΐνη του τετάνου.
3. To Menjugate C, είναι πολυσακχαριδικό συνδεδεμένο με την πρωτεΐνη CRM 197 της διφθερίτιδας.

Το 2005 κυκλοφόρησε το συνδεδεμένο τετραδύναμο εμβόλιο που περιέχει τις ομάδες Α, C, Y και W-135 (MCV4-Menactra) και το Δεκέμβριο 2009 εγκρίθηκε το ανάλογο για τις ηλικίες 2-55 ετών.

Πηγή: Σύντομη Ιστορία των Εμβολίων, Δρ Νίκος Περσιάνης, Παιδίατρος, Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου,  www.child.org.cy